Avrupa yoğunluklu ancak dünyanın dört bir yanından gelen Drupal topluluğu üyeleri yine muhteşem bir etkinlik gerçekleştirdi. Drupart, DrupalCon sonrası alınan bir kararla kuruldu, bu sebeple Drupal konferanslarının bizim için ayrı bir önemi var. Drupal konferanslarının bize kattığı birçok değer var; Drupal ile ilgili en son planları, gelişmeleri birinci elden öğreniyoruz, topluluktan yeni insanlar ile tanışıyoruz, teknik anlamda yeni kazanımlar sağlıyoruz ama en önemlisi heyecanımızı tazeleyip, yeni fikirler ve gelecek için çok iyi bir motivasyona sahip oluyoruz. Drupart tarafında da yeni ve güzel gelişmeler olacak.
Konferansın ilk gün Keynote konuşmacısı olan Dries Buytaert, Drupal projesinin mevcut durumu ve geleceği ile ilgili çok önemli bilgiler paylaştı, özetle Drupal büyüyor ve değişiyor.
Drupal 7’den Drupal 8’e geçişte herkesin bildiği bazı problemler ve gecikmeler yaşandı, Drupal’den farklı teknolojilere yönelenler oldu ancak buna rağmen Drupal projesi büyümeye ve genişlemeye devam ediyor.
drupal.org üzerinde Drupal core ve topluluk tarafından desteklenen modüller için yapılan kod geliştirmeleri / düzeltmeleri geçen yıla göre %22 arttı. Bu bize özellikle Drupal 8 için 2016’ya göre daha fazla çalışıldığını gösteriyor.
drupal.org üzerinde bireysel olarak modül geliştiren veya modüllere destek veren kullanıcı sayısında 2016’ya göre %28 artış yaşandı, yani daha fazla kullanıcı aktif olarak Drupal projesine destek vermeye başladı.
drupal.org üzerinde yer alan Drupal projelerine firmaların desteği bir önceki yıla göre %26 oranında arttı, firmalar gerek geliştiricilere sağladıkları maddi destek ile gerekse kendi geliştiricilerinin vaktini Drupal projelerinde ayırarak gelişime katkı sağladı.
Drupal ajans yöneticileri ile 2017 yılı içinde bir anket yapıldı. Bu anket’te de mevcut durumu daha iyi görmemizi sağlayacak bazı bulgular elde edildi. Yukarıdaki tabloya göre Drupal ajanslarının neredeyse yarısının hem kapasite hem de satış anlamında geçen seneye göre büyüdüğü görülüyor. Yani 10 Drupal ajansından 5’i işini büyüttü ve satışlarını arttırdı.
Rakamsal büyümelerin yanında Drupal 8 kullanımı da nihayet artıyor :) Ankete katılan ajansların %38’i projelerini sadece Drupal 8 ile, %25’i de çoğunlukla Drupal 8 ile geliştirdiklerini belirttiler, bu da bize Drupal 8’in artık daha yaygın kullanılmaya başladığını gösteriyor. Biz de Drupart olarak bir süredir yeni projelerimizi Drupal 8 ile geliştiriyoruz.
Birçok modül Drupal8’de aktif olarak kullanılıyor, özellikle Panels, Commerce, Search API, Ctools, Token, Pathauto modüllerinin hazır olması diğer modüllerin de daha hızlı şekilde geliştirilmesini sağladı. Ancak tüm bunlara rağmen henüz aktif olarak kullanılamayan, geliştirme ve test edilmeyi bekleyen modüller var. Rules, Organic Groups, Backup & Migrate ve Feeds modülleri Drupal 8 için tam olarak hazır değil.
Özellikle web teknolojilerindeki değişiklikler Drupal tarafındaki vizyonu ve planları da etkiliyor ve Drupal da bu paralelde değişiyor. Artık Drupal’ın ne olduğu, kimin için uygun olduğu, hangi projelerde kullanılabileceği gibi konularda da yeni yaklaşımlar var. Aslında bu sadece Drupal’ı değil içerik yönetim sistemleri (CMS) pazarını da etkileyen bir değişim - dönüşüm. Artık tanıtım siteleri, landingpage’ler, blog siteleri, kullanıcı ile ileri seviyede etkileşimi olmayan basit web siteleri SaaS (Software as a Service) dediğimiz yapılar ile oluşturuluyor. Durum böyle olunca içerik yönetim sistemleri kendilerini daha doğru bir noktaya konumlandırmak zorunda kalıyor.
Tanıtım amaçlı web siteleri wordpress, wix gibi online araçlar ile kolayca oluşturulurken CMS’lerden beklentiler de değişti. İçerik yönetim sistemleri artık sadece basit web siteleri oluşturup yönetmek için değil, kurumsal seviyede pazarın ihtiyaçlarına cevap verebilecek özellikler içermek zorunda kalıyor. Drupal’da bu anlamda değişiyor, özellikle Drupal 8 ile birlikte basit web siteleri için çok da uygun bir platform olmaktan çıkıyor.
Dries’in sunumunda özellikle yukarıdaki slayt ile vurguladığı konu artık basit web siteleri için Drupal kullanmak, geliştirme ve bakım açısından SaaS’lara göre daha maliyetli olacaktır. Drupal projesi, Drupal 8 ile birlikte daha çok özelliğe sahip, esnek ve kompleks ihtiyaçlara cevap veren bir yapıya büründü. Drupal, çok daha fazla kişiye ulaşan değil daha fazla özelliğe sahip olan bir platform haline evriliyor. Yukarıdaki slayt’ta da bahsedilen konu tam olarak budur, REACH ile daha fazla kişiye ulaşan değil RICHNESS ile çok daha fazla özelliğe cevap veren, daha donanımlı, kurumsal bir içerik yönetim platformuna dönüşmesidir.
Konferanstaki sunumlarda değinilen ve çok konuşulan bir diğer konu da “decoupling”, “api first” kavramlarıydı. Yani Drupal’ı merkeze alan ancak front-end tarafının node.js, vuejs, Angular gibi farklı teknolojiler ile geliştirebileceğimiz bir yaklaşım. Aslında bu çok oturmuş ve yaygın kullanıma sahip değil ancak çok yakın gelecekte bu teknolojilere ciddi bir yöneliş olacağı öngörülüyor, ki bu sebeple Drupal geleceğe hazırlanıyor.
Drupal gibi bir projede her kesimde farklı ihtiyaçlar ve talepler olabiliyor. Drupal ile ilgili yukarıdaki ekranda gördüğünüz türden talepler ve şikayetler var. Bunlardan bazıları düzeltilemeyecek, projenin stratejik hedeflerinde bu konuda bir çalışma yapılması planlanmıyor?
Drupal artık basit web siteleri için uygun değil
Drupal çok hızlı değişiyor, ilerliyor
Drupal 8 ile birlikte nesneye dayalı programlama öğrenmek istemiyoruz
Evet, bu yukarıda da belirttiğimiz konu, Drupal artık basit web siteleri için uygun değil ve hızlı değişen pazar ihtiyaçları kapsamında projenin de bu değişim ve dönüşümlere ayak uydurması gerekiyor. Nesneye dayalı programlama öğrenme konusunda da yapılacak bir iyileştirme, düzenleme yok, Drupal 8 ile geliştirme yapmak için nesneye dayalı programlama öğrenmek zorundayız.
Bunun yanında proje ile ilgili aşağıdaki gibi başka şikayetler - talepler de var;
Drupal kullanması çok zor.
Drupal yönetim paneli çok eski kaldı, güncel trendlere uygun değil.
Drupal’da bakım ve güncelleme konuları çok zor ve maliyetli.
Yukarıda bahsedilen konuların düzeltilmesi - iyileştirilmesi konusunda çalışmalar yapılıyor veya yakın gelecekte yapılacak. Daha modern ve yeni bir yönetim paneli üzerinde çalışılıyor, konferans sırasında birkaç ekran gösterimi yapıldı ve gerçekten de alışılmışın dışında ve çok iyi bir yönetim paneli oluşturuluyor. Henüz test aşamasında olan bu çalışmalar ileriki dönemlerde projeye dahil edilecektir.
Bir diğer konu da Drupal'da otomatik güncelleme, Drupal’da en önemli konularda biri de bu güncellemelerin çok vakit aldığı ve her seferinde manuel yapıldığıdır. Aslında otomatik güncellemeler için drush veya yönetim panelinde opsiyonlar var ama buna rağmen web sitelerinin %59’u drupal.org’dan indirilerek manuel olarak güncelleniyor. Bu konuda da planlanan ve ileriki dönemlerde projeye dahil edilecek bazı iyileştirme çalışmaları var.
Yazının başında da belirttiğimiz gibi DrupalCon’lar tüm topluluk üyelerine yeni fikirler ve başlangıçlar için önemli bir motivasyon kaynağı oluyor. Drupal, özellikle 8’e geçişte biraz yavaşladı, bocaladı ancak çok doğru bir yolda olduğunu kesin olarak söyleyebiliriz.
GOSB Teknopark Hi-Tech Bina 3.Kat B3 Gebze - KOCAELİ